Δευτέρα 3 Μαρτίου 2014

Καθαρά Δευτέρα

Κολιέ ...χαρταετός!

Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημάνει το τέλος των Απόκρεω. Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί "καθαρίζονταν" πνευματικά και σωματικά. Είναι μέρα νηστείας αλλά και μέρα αργίας για τους Χριστιανούς. Η νηστεία διαρκεί για 40 μέρες, όσες ήταν και οι μέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο.
Την Καθαρά Δευτέρα συνηθίζεται να τρώγεται λαγάνα (άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα),ταραμάς και άλλα νηστίσιμα φαγώσιμα, κυρίως λαχανικά, όπως και φασολάδα χωρίς λάδι. Επίσης συνηθίζεται το πέταγμα χαρταετού.
Η Καθαρά Δευτέρα εορτάζεται 48 ημέρες πριν την Κυριακή της Ανάστασης του Χριστού, το χριστιανικό Πάσχα.
Από παλιά η Καθαρή Δευτέρα, πέρασε στην συνείδηση του λαού, σαν μέρα καθαρμού. Οι βυζαντινοί, την Καθαρή Δευτέρα την ονόμαζαν Απόθεση -Απόδοση, και τελούσαν δρώμενα. Τραγουδούσαν σχετικά άσματα, από τα οποία έχουν σωθεί μικρά μέρη μέχρι στις μέρες μας. «Ίδε το έαρ το καλόν πάλιν επανατέλλει, φέρον υγείαν και χαρά και την ευημερίαν».
Το πέταγμα του χαρταετού, είναι ένα έθιμο μεταγενέστερο. Κούλουμα ονομάζεται η καθαροδευτεριάτικη έξοδος στην εξοχή και το πέταγμα του αετού. Οι χριστιανοί, παρέες παρέες βγαίνουν στην εξοχή, παίρνοντας μαζί τους νηστίσιμα φαγητά, και το ρίχνουν στην διασκέδαση και τον χορό. Τα κούλουμα από τόπο σε τόπο γιορτάζονται διαφορετικά, με διάφορες εκδηλώσεις. Παντού όμως επικρατεί κέφι, χορός και τραγούδι.



Για την ετυμολογία της λέξης κούλουμα υπάρχουν πολλές εκδοχές. Κατά τον Νικόλαο Πολίτη, πατέρα της ελληνικής λαογραφίας, η λέξη προέρχεται από το λατινικό Cumulus (κούμουλους) που σημαίνει σωρός, αφθονία αλλά και το τέλος. Εκφράζει δηλαδή το τέλος, τον επίλογο της Απόκριας. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή προέρχεται από μια άλλη λατινική λέξη, την λέξη «κόλουμνα» δηλαδή «κολώνα». Κι αυτό επειδή το πρώτο γλέντι της Καθαράς Δευτέρας στην Αθήνα, έγινε στους Στύλους του Ολυμπίου Διός.

 
Ειδικότερα όμως ο Α. Καμπούρογλου σημειώνει ότι ο όρος είναι καθαρά αθηναϊκός και προέρχεται από τις κολώνες του ναού του Ολυμπίου Διός που τις αποκαλούσαν στη νεότερη ιστορία οι Αθηναίοι columna, κόλουμνα, κούλoυμνα, κούλουμα, χωρίς όμως αυτό και να προσδιορίζει την αρχή της εορτής που πιθανολογείται κατά τη περίοδο της τουρκοκρατίας. Ο ίδιος όμως προσθέτει στις σημειώσεις του ότι ο λόφος επί του οποίου βρίσκεται το Θησείο ονομάζονταν στην αρχή της εποχής του Όθωνα "τριανταδυό κολώνες".

Όποια όμως κι αν είναι η ρίζα της λέξης, απ’ όπου κι αν προέρχεται, τα κούλουμα είναι μια καλή ευκαιρία για όλους να διασκεδάσουν κοντά στην φύση
Η γιορτή αυτή είναι πανελλήνια και κατ΄ άλλους έχει αθηναϊκή καταγωγή, ενώ κατ΄ άλλους βυζαντινή. Στην Κωνσταντινούπολη γιορταζόταν έντονα από πλήθος κόσμου που συνέρρεε σε ένα από τους επτά λόφους της πόλης και συγκεκριμένα σ΄ εκείνο του ελληνικότατου οικισμού των «Ταταούλων».Στην Αθήνα από πολλές δεκαετίες προ του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου τα Κούλουμα γιορταζόταν στις πλαγιές του λόφου του Φιλοπάππου όπου οι Αθηναίοι «τρωγόπιναν» καθισμένοι στους βράχους από το μεσημέρι μέχρι τη δύση του Ήλιου. Οι περισσότεροι χόρευαν από τους ήχους πλανόδιων μουσικών, κατά παρέες, είτε δημοτικούς είτε λαϊκούς χορούς υπό τους ήχους «λατέρνας».Το σούρουπο όλοι οι Ρουμελιώτες γαλατάδες της Αθήνας έστηναν λαμπρό χορό κυρίως τσάμικο γύρω από τους στύλους του Ολυμπίου Διός παρουσία των Βασιλέων και πλήθους κόσμου.


Σήμερα τα Κούλουμα γιορτάζονται σχεδόν σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας μαζί με το κύριο της ημέρας έθιμο του πετάγματος του «χαρταετού». Ειδικότερα στην Αθήνα με την ιστορική συνέχεια της παρουσίας του ανώτατου άρχοντα τονίζεται ιδιαίτερα η λαογραφική αξία του εθίμου αυτού στο Λόφο του Φιλοπάππου. Απαραίτητο συμπλήρωμα της Καθαράς Δευτέρας αποτελεί το πέταγμα του χαρταετού, με τα ποικίλα χρώματα και σχέδια, από μικρούς και μεγάλους, πιθανόν για να πετάξουν μακριά κάθε έγνοια του χειμώνα, μια και μπαίνει η άνοιξη και όλα, τουλάχιστον στη φύση, είναι πιο χαρούμενα λόγω της ανθοφορίας και της βελτίωσης του καιρού.
Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα «καθαρίζουν» ό,τι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της αποκριάς, Σε άλλα μέρη της Ελλάδας, όπως π.χ. στην Ήπειρο, οι νοικοκυρές καθαρίζουν τις κατσαρόλες και όλα τα χάλκινα σκεύη από τα λίπη της αποκριάς με ζεστό σταχτόνερο μέχρι ν’ αστράψουν και βάφουν άσπρα τα πεζοδρόμια.


ΚΑΛΗ  ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ!

30 σχόλια:

  1. Πανέμορφα!!!!
    Καλή σου μέρα και καλά να περάσεις Τέτα μου! ♥

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Μπράβο, θαυμάσιο !!
    Καλή Σαρακοστή με υγεία και χαρά !!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Πολύ όμορφα!! Ευχαριστούμε για τις ενδιαφέρουσες πληροφορίες. Καλή Σαρακοστή και υγεία!! Φιλιά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Πολύ όμορφος ο χαρτετός - κόσμημα, που έφτιαξες, Τέτα μου!!!
    Σ' ευχαριστούμε πολύ και για τις ενδιαφέρουσες πληροφορίες!!!
    Καλή Σαρακοστή, με υγεία και χαρά!!!!
    Φιλιά πολλά!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΚΑΙ ΑΠΟ ΜΕΝΑ ΠΟΛΥ ΩΡΑΙΟ ΚΟΣΜΗΜΑ ΕΚΑΝΕΣ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ .ΜΠΡΑΒΟ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Και οι πληροφορίες σου είναι χρηστικότατες και τα κοσμήματά σου είναι ΠΑΝΕΜΟΡΦΑ!
    Μπράβο, γλυκιά μου!
    Καλή Σαρακοστή!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Πανέμορφοι οι χαρταετοί σου!!!
    Καλή Σαρακοστή!!
    Φιλιά!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. πολύ όμορφα οι χαρταετοι !!!
    καλή Σαρακοστή
    φιλιά

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. πολύ όμορφα οι χαρταετοι !!!
    καλή Σαρακοστή
    φιλιά

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Πανέμορφοι οι χαρταετοί - μενταγιόν !!!!!
    ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ !!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Καλή Σαρακοστή Τέτα μου, ωραία ιδέα οι χαρταετοί σου , αφου λόγω της βροχής δεν το πετάξαμε φέτος ας τον κρεμάσουμε στο λαιμό!!! φιλιά!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Καλή Σαρακοστή Τέτα μου , όμορφη ιδέα τα μενταγιόν με χαρταετούς
    Τα φιλιά μου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Ομορφοι οι χαρταετοί σου, Τέτα!!
    Καλό μήνα και καλή Σαρακοστή να'χεις!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Πολύ ωραίες οι πληροφορίες για τα Κούλουμα, Τέτα μου!
    Αλλά και οι δικοί σου χαρταετοί, πολύ χαριτωμένοι!
    Καλή Σαρακοστή!!!!!!!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Καλό μήνα και καλή Σαρακοστή!!! Τέλειοι οιχαρταετοί σου!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Καλη σαρακοστη! Πανεμορφοι οι χαρταετοι σου!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Οι χαρταετοί σου υπέροχοι και με φαντασία!Καλή Σαρακοστή!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Όμορφοι που είναι οι χαρταετοί σου!!!
    Καλή Σαρακοστή!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Καλημέρα και καλή Σαρακοστή !!! Πολύ όμορφες και πάντα πρωτότυπες οι δημιουργίες σου !!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Πολύ όμορφα και ωραία αναφορά στα κούλουμα!
    Καλό μήνα να έχεις και πολύ έμπνευση!
    Πολλά φιλιά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Καλη Σαρακοστη να εχουμε!!!Πολυ ομορφοι οι χαρταετοί σου!!!Φιλια!!!!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. Καλή Σαρακοστή! Μου αρέσει που μας δίνει τόσες πληροφορίες. Για μια ακόμη φορά δεν ήξερα πολλά απο αυτά. Οι χαρταετοί σου είναι υπέροχοι!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. Όμορφοι και πρωτότυποι οι χαρταετοί σου. Καλή σαρακοστή να έχεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. Αγαπητή μου Τζίνα
    Μας έμαθες τόσα πολλά σήμερα για την Σαρακοστή και τα έθιμα μας!
    Παράλληλα απόλαυσα τις θαυμάσιες δημιουργίες σου!
    Καλή Σαρακοστή λοιπόν και καλό και δημιουργικό μήνα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  25. Καλό μήνα Τέτα μου!! Συγχαρητήρια στις τυχερές του giveaway!! Να τα χαρούν τα δωράκια σου!!
    Οι χαρταετοί σου είναι πανέμορφοι και πολλοί πρωτοτυποι!! Μπράβο σου!!
    Φιλάκια πολλά και καλή Σαρακοστή!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  26. Είναι φανταστικοί! Πολύ ωραία ιδέα κ πρωτότυπη! Καλή Σαρακοστή!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή