Πέμπτη 28 Φεβρουαρίου 2013

Μάρτης και Μαρτιά!

ΜΗΠΩΣ ΞΕΧΑΣΑΤΕ ΝΑ ΦΟΡΕΣΕΤΕ ΜΑΡΤΗ;

Από τη 1η ως τις 31 του Μάρτη, τα παιδιά φορούν στον καρπό του χεριού τους ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον «Μάρτη» ή «Μαρτιά». Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο «Μάρτης» προστατεύει τα πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, για να μην καούν. Φτιάχνεται την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου και φοριέται είτε σαν δαχτυλίδι στα δάχτυλα, είτε στον καρπό του χεριού σαν βραχιόλι. Καμμιά φορά φοριέται ακόμα και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, ώστε να μην σκοντάφτει ο κατοχός του.


"Μάρτη" δεν φορούσαν μόνο οι άνθρωποι. Σε σε κάποιες περιοχές της χώρας κρεμούσαν την κλωστή όλη τη νύχτα στα κλαδιά μιας τριανταφυλλιάς για να χαρίσουν ανθοφορία, ενώ σε άλλες περιοχές την έβαζαν γύρω από τις στάμνες για να προστατέψουν το νερό από τον ήλιο και να το διατηρήσουν κρύο. Σε άλλες περιοχές το φορούσαν μέχρι να φανούν τα πρώτα χελιδόνια, οπότε και το άφηναν πάνω σε τριανταφυλλιές, ώστε να τον πάρουν τα πουλιά για να χτίσουν τη φωλιά τους. Αλλού πάλι το φορούν ως την Ανάσταση, οπότε και το δένουν στις λαμπάδες της Λαμπρής για να καεί μαζί του.
Ο «Μάρτης» ή «Μαρτιά» είναι ένα παμπάλαιο έθιμο εξαπλωμένο σε όλα τα βαλκάνια, λόγω της υιοθέτησής του από τους Βυζαντινούς, οι οποίοι και το διατήρησαν. Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια, επειδή οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων συνήθιζαν να δένουν μια κλωστή, την «Κρόκη», στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι.
«ΜΑΡΤΗΣ»
Είναι η συνήθεια να δένουν οι μητέρες στο χέρι ή στο πόδι των παιδιών τον λεγόμενο ένα κορδόνι από λευκό και κόκκινο νήμα, ώστε να τα προφυλάξουν από τις ακτίνες του μαρτιάτικου ήλιου, οι οποίες θεωρούνται πολύ επικίνδυνες. Ο ήλιος το μάρτιο συνήθως καίει και μαυρίζει τα πρόσωπα των παιδιών. Η μαυρίλα όμως σήμαινε ασχήμια, προπάντων για τα κορίτσια που η παράδοση τα ήθελε άσπρα και ροδομάγουλα: «Οπόχει κόρη ακριβή, το Μάρτη ο ήλιος μη την ιδεί». Για να αποτρέψουν την επίδραση του ήλιου λοιπόν, έφτιαχναν και φορούσαν τον «μάρτη», ώστε να προστατεύσει τα πρόσωπα των παιδιών από τον ήλιο και να μην καούν, δηλαδή μια λινή κλωστή, άσπρη και κόκκινη, στριμμένη.


Συνηθίζεται να φοριέται μέχρι τέλος του μήνα. Ύστερα αφού τον βγάλουν, τον κρεμούν στις τριανταφυλλιές, ώστε να γίνουν τα μάγουλά τους κόκκινα σαν τριαντάφυλλα.

Οι Δρίμες του Μάρτη
Η παράδοση θεωρεί τις Δρίμες ως ημέρες επικίνδυνες. Θεωρούνται ως δαιμονικά όντα που τριγυρίζουν τον κόσμο τις τρεις πρώτες, τις τρεις μεσαίες και τις τρεις τελευταίες μέρες του Μάρτη, για να κάνουν κακό. Πιστεύεται πως ό,τι πλύνεις αυτές τις ημέρες θα λειώσει, όσα ξύλα και να κόψεις θα σαπίσουν, αν λουστείς θα πάθεις κακό. Γι' αυτό ή αποφεύγουν ολότελα να πλύνουν τις μέρες αυτές ρούχα ή, αν πλύνουν, ρίχνουν στο νερό πέταλο, γιατί το σίδερο, όπως πιστεύεται, είναι γιατρικό και αποτρέπει τα δαιμόνια

ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Ο Μάρτης πήρε το όνομα του από το λατινικό όνομα του θεού Άρη (Mars = Άρης). Είναι ο πρώτος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου και αντιστοιχεί με τον Ελαφηβολιώνα των Αρχαίων Ελλήνων.
Στο βυζάντιο γιόρταζαν την πρώτη Μαρτίου με σπουδαίες δραστηριότητες. Ο μεγάλος λαογραφος Λουκάτος αναφέρει τα <χελιδονίσματα> που προέρχονται απο την αρχαιότητα. Την Πρώτη Μαρτίου οι μικροί έφτιαχναν ένα ομοίωμα χελιδονιού και τραγουδώντας το ανάλογο τραγούδι πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι για να μαζέψουν αυγά.
Το έθιμο του Μάρτη γιορτάζεται ίδιο και απαράλλαχτο στα Σκόπια με την ονομασία «Μάρτινκα» και στην Αλβανία ως «Βερόρε». Οι κάτοικοι των δυο γειτονικών μας χωρών φορούν βραχιόλια από κόκκινη και άσπρη κλωστή για να μην τους «πιάσει» ο ήλιος, τα οποία και βγάζουν στα τέλη του μήνα ή όταν δουν το πρώτο χελιδόνι. Άλλοι πάλι, δένουν τον «Μάρτη» σε κάποιο καρποφόρο δέντρο, ώστε να του χαρίσουν ανθοφορία, ενώ μερικοί τον τοποθετούν κάτω από μια πέτρα κι αν την επόμενη ημέρα βρουν δίπλα της ένα σκουλήκι, σημαίνει ότι η υπόλοιπη χρονιά θα είναι πολύ καλή.
Τηρώντας παραδόσεις και έθιμα αιώνων, οι Βούλγαροι, την πρώτη ημέρα του Μάρτη, φορούν στο πέτο τους στολίδια φτιαγμένα από άσπρες και κόκκινες κλωστές που αποκαλούνται «Μαρτενίτσα». Σε ορισμένες περιοχές της Βουλγαρίας, οι κάτοικοι τοποθετούν έξω από τα σπίτια τους ένα κομμάτι κόκκινου υφάσματος για να μην τους «κάψει η γιαγιά Μάρτα» (Μπάμπα Μάρτα, στα βουλγαρικά), που είναι η θηλυκή προσωποποίηση του μήνα Μάρτη. Η «Μαρτενίτσα» λειτουργεί στη συνείδηση του βουλγαρικού λαού ως φυλαχτό, το οποίο μάλιστα είθισται να προσφέρεται ως δώρο μεταξύ των μελών της οικογένειας, συνοδευόμενο από ευχές για υγεία και ευημερία.
Το ασπροκόκκινο στολίδι της 1ης του Μάρτη φέρει στα ρουμανικά την ονομασία «Μαρτιζόρ». Η κόκκινη κλωστή συμβολίζει την αγάπη για το ωραίο και η άσπρη την αγνότητα του φυτού χιονόφιλος, που ανθίζει τον Μάρτιο και είναι στενά συνδεδεμένο με αρκετά έθιμα και παραδόσεις της Ρουμανίας. Σύμφωνα με την μυθολογία, ο Θεός - Ήλιος μεταμορφώθηκε σε νεαρό άνδρα και κατέβηκε στη Γη για να πάρει μέρος σε μια γιορτή. Τον απήγαγε, όμως, ένας δράκος, με αποτέλεσμα να χαθεί και να βυθιστεί ο κόσμος στο σκοτάδι. Μια ημέρα ένας νεαρός, μαζί με τους συντρόφους του σκότωσε τον δράκο και απελευθέρωσε τον Ήλιο, φέροντας την άνοιξη. Ο νεαρός έχασε τη ζωή του και το αίμα του -λέει ο μύθος- έβαψε κόκκινο το χιόνι. Από τότε, συνηθίζεται την 1η του Μάρτη όλοι οι νεαροί να πλέκουν το «Μαρτισόρ», με κόκκινη κλωστή που συμβολίζει το αίμα του νεαρού άνδρα και την αγάπη προς τη θυσία και άσπρη που συμβολίζει την αγνότητα. (http://edu.klimaka.gr)

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΜΑΡΤΗ

Κάποτε οι μήνες αποφάσισαν να παντρευτούν. Ο καθένας βρήκε μια γυναίκα που του άρεσε και την παντρεύτηκε. Ο Μάρτης δε φρόντισε το ζήτημα μόνος του και έβαλε προξενητάδες να του βρούνε μια γυναίκα. Εκείνοι του φέρανε μια κοπέλα η οποία ήταν τυλιγμένη με ένα μαντίλι και του είπαν ότι είναι πολύ όμορφη. Ευκολόπιστος όπως ήταν, την παντρεύτηκε.
Όταν όμως έμειναν μόνοι και έβγαλε το μαντίλι της, τι να δει; Δεν υπήρχε πιο άσχημη στον κόσμο!
Από τότε κάθε φορά που τη θυμόταν άστραφτε, βροντούσε, έβρεχε, έριχνε μπόρες, έκανε παγωνιές. Μόνο όταν ξεχνιόταν μερικές φορές, ηρεμούσε, γαλήνευε κι έκανε καλό καιρό!
Στη Μεσσηνία, λόγου χάρη, λένε ότι η γυναίκα που παντρεύτηκε ο Μάρτης, από μπροστά ήταν πολύ άσχημη, ενώ από πίσω ήταν πολύ όμορφη. Όταν ο Μάρτης τη βλέπει καταπρόσωπο κλαίει και ο καιρός χαλάει, όταν όμως την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και ο καιρός καλοσυνεύει.
Γι’ αυτό λέγεται και η παροιμία: «Ο Μάρτης πότε κλαίει και πότε γελάει».
Σε άλλες περιοχές η παράδοση θέλει το Μάρτη νε έχει δύο γυναίκες, τη μια πολύ όμορφη και φτωχή και την άλλη πολύ άσχημη και πλούσια. Ο Μάρτης κοιμάται στη μέση και όταν γυρίζει κατά την άσχημη, κατσουφιάζει και ο καιρός χαλάει, όταν όμως γυρίζει κατά την όμορφη, χαίρεται και γελάει, και ο καιρός είναι καλός. ζεστός με ήλιο. Τις περισσότερες φορές όμως γυρίζει κατά την άσχημη επειδή αυτή είναι η πλούσια που τρέφει και την φτωχή, την όμορφη.

ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ!

27 σχόλια:

  1. Πολύ ενδιαφέρουσες οι πληροφορίες για τον μήνα που υποδεχόμαστε!Φέτος μετά από πολλά χρόνια λέω να φορέσω και εγώ Μάρτη!!!Έτσι για γούρι!!χαχαχα!!
    Καλό βράδυ και καλό μήνα να έχουμε!Φιλάκια!
    ❁Anna
    Snapshotjewellery

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Kαλό μήνα!!!!!Ενδιαφέρουσες πληροφορίες,ο πρώτος "μάρτης" είναι ιδιαίτερος και πολύ όμορφος!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καλησπέρα..Ευχαριστούμε για τις γνώσεις που μας προσφέρεις..Μου αρέσει να μαθαίνω κάθε μέρα και κάτι..Για την έννοια του μήνα Μάρτη και το Μάρτη ή Μαρτιά τα γνωρίζω. Για τις Δρίμες και την γυναίκα όμως πρώτη φορά..Εντυπωσιαστηκα πολυ για τις πληροφορίες για την γυναίκα του..Γι αυτο τότε ειναι τόσο άστατος ο Μάρτης; Τα κοσμήματα όμορφα..Καλό μήνα.Καλή άνοιξη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αν ψάξουμε καλά στην λαογραφία μας σίγουρα θα βρούμε πολλά μια και ο Μάρτης γεγονός είναι πως είναι ο πιο άστατος μήνα;! Καλό μήνα!

      Διαγραφή
  4. Καλό,όμορφο και δημιουργικό μήνα να έχεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Έδωσες άλλη διάσταση στο Μάρτη.
    Πολύ όμορφα τα βραχιολάκια...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Όχι εγώ Φλώρα μου. Ο λαός μας που ότι τον δυσκόλευε το εξιδανίκευε ή το αξάγνιζε. Καλό μήνα

      Διαγραφή
  6. Καλημέρα!!!!! Καλό μήνα!!!!
    Πολύ όμορφοι οι μάρτηδες σου!!!
    Φιλιά πολλά!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Gina
    ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ!
    Μ αρεσαν πολύ οι διαφορετικής έμπνευσης "Μάρτηδες" που προτείνεις.
    ΣΟΥ ΣΤΈΛΝΩ ΑΝΟΙΞΙΆΤΙΚΑ ΦΙΛΙΆ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ευχαριστώ και ανταποδίδω αφού τουλάχιστον εδώ σε εμάς έχουμε μια φανταστική πραγματικά ανοιξιάτικη ημέρα!

      Διαγραφή
  8. Καλό μήνα!!!
    Πολύ ενδιαφέρουσες οι πληροφορίες για τον Μάρτη.
    Πολλά φιλάκια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Πολύ πολύ όμορφα!!!!! Φιλάκια και καλό μήνα!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Καλο μηνα !!!!
    Φιλακια πολλα!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Όμορφες πληρορορίες
    Καλό μήνα
    Φιλάκια ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσες οι πληροφορίες! Οσο για τα κοσμήματα, τη δική σου εκδοχή σχετικά με το "Μάρτη" , τα βρίσκω πολύ δροσερά και χαριτωμένα! Καλό μήνα και καλό Σ/Κ να'χεις!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Καλό, όμορφο και δημιουργικό μήνα, γεμάτο χαμόγελα! Πολύ ενδιαφέρουσες οι πληροφορίες για το νέο μήνα και τα έθιμά του. Εγώ πάντως σήμερα φόρεσα το μαρτάκι μου... να μη με μαυρίσει (κι άλλο) ο ήλιος... Πολλά φιλιά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Καλό σου μήνα Τζίνα !Παρα πολύ όμορφα τα βραχιολάκια του Μαρτη με την δική σου κατασκευαστική ιδέα .... και πολύ ενδιαφέρουσες οι πληροφορίες σου....Καλό βράδυ και πολλά φιλάκια!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Πολύ όμορφα τα μαρτάκια σου, Τζίνα!
    Καλό μήνα και καλή ΄Ανοιξη, σου εύχομαι !!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Πολύ όμορφα τα Μαρτιάτικα βραχιολάκια σου!!! Και πολύ ενδιαφέρουσες οι πληροφορίες που μας έγραψες!!!
    Γέλασα με τις γυναίκες του Μάρτη!! Πολύ άτυχο παιδί!! χαχαχα!
    Καλό μήνα και καλό σ/κο να έχεις!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. πολύ όμορφα μαρτάκια και πολύ καλές πληροφορίες για το μήνα Μάρτη. Καλό Μήνα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Passei para uma visitinha, gostei muito das informações sobre o mês.
    Bom Mês de Março!
    Boa Primavera!
    Beijinhos do Brasil.
    ¸.•°♡⊱╮╮

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Τόσο παραδοσιακές εκδοχές για τα "χούγια" του Μάρτη πραγματικά δεν τις ήξερα καλή μου φίλη.

    Τα "μαρτάκια" σου δε, πολύ όμορφα και τα δύο. Το ένα πιο "κοριτσίστικο" και το άλλο σαφώς πιο "νταμέ"!

    Καλώς σε βρήκα κι' εγώ με την σειρά μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Υπέροχη ανάρτηση! Ευχαριστούμε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή