Δευτέρα 1 Οκτωβρίου 2012

Καλό μήνα

Ο Οκτώβριος παράγεται απ' τη λατινική October, που σημαίνει όγδοος. Αρχικά ήταν ο όγδοος μήνας στο ρωμαϊκό ημερολόγιο και μετά την καθιέρωση του Ιανουαρίου ως πρώτου, έγινε δέκατος. Ηταν ο τέταρτος μήνας του αττικού έτους. Ονομάστηκε Πυανεψιών από τα ιερά Πυανέψια ή Πυανόψια, εορτή προς τιμήν του Απόλλωνα.

Ετυμολογία: Ο Πυανεψιών παράγεται από τις πυάνους (κυάμους: κουκκιά) + έψειν (έψω = ψήνω, βράζω) [βλ. Αλκμάν 63].

Ιερά Πυανέψια: Κάθε χρόνο στις 7 Πυανεψιώνα (Οκτωβρίου), εορτή του Απόλλωνα, οι Αθηναίοι έβραζαν κουκκιά και άλλα όσπρια σε μια χύτρα (πανσπερμία, πολυσπόρια) προσφέροντάς τα σε κοινή συνεστίαση ευχόμενοι «καλή σπορά». Το ίδιο συμβαίνει τη σήμερον σε ορισμένα χωριά (Σάμος κ.ά.).

Περιέφεραν ακόμα την Ειρεσειώνη: ένα κλαδί ελιάς στολισμένο με μαλλί γεμάτο από
καρπούς τραγουδώντας:  «Η Ειρεσειώνη σύκα φέρνει και παχιά ψωμιά και στα βάζα μέλι και λάδι και κρασί δυνατό...» (Πλούταρχος, Θησεύς 22).
Ο λαός κατά τα συνηθισμένα τού έδωσε και τα δικά του ονόματα:
τον λέει Αγιοδημήτρη ή Αι-δημητριάτη, αφού η πιο μεγάλη γιορτή είναι του Αγίου Δημητρίου, και Σπαρτό, είναι ο μήνας που θ' αρχίσει η σπορά. Λέμε θ' αρχίσει, γιατί η σπορά δεν γίνεται μόνο τον Οκτώβρη, αλλά προετοιμάζεται απ' το Σεπτέμβρη και συνεχίζεται μέχρι τα Χριστούγεννα. 
Ο Οκτώβριος από την αρχαιότητα συνδέεται με τις αγροτικές και άλλες εποχικές ασχολίες, οι κυριότερες από τις οποίες είναι η παρασκευή και η δοκιμή του οίνου και
το κυνήγι των μικρών ζώων και πουλιών. Η σύνδεση του συγκεκριμένου μήνα με τον οίνο δικαιολογεί και την απεικόνισή του συχνά με τη μορφή του Βάκχου και των Σατύρων.

Παροιμίες:
· Οκτώβρης κι δεν έσπιρις, ουχτώ σπυριά δέν έκανις.
· Ό,τι σπείρεις θα θερίσεις.
· Θέρους, τρύγους, πόλιμους-κατσιό δεν περιμένουν.
· Αϊδημητράκη, μικρό καλουκιράκι
· Αϊδημήτρης έρχιτι, μας φέρνει κι του κρύου ας παντριυτούμι βρε πιδιά, είναι κιρός για δύου.


Eύχομαι σε όλη την γειτονιά, καλό μήνα και καλή βδομάδα


3 σχόλια: